Ο νέος Δικαστικός Χάρτης της χώρας
Η αναμόρφωση του Δικαστικού Χάρτη της χώρας είναι μια βαθιά τομή που οφείλουμε να κάνουμε στην ελληνική Δικαιοσύνη. Το εγχείρημα αυτό αναμένεται να αντιμετωπίσει δικαστικά παράδοξα και αγκυλώσεις δεκαετιών που δημιουργούν προβλήματα και καθυστερήσεις, ενώ θα αλλάξει ριζικά τα δεδομένα, βάσει των οποίων απονέμεται η Δικαιοσύνη σήμερα. Θα έλεγα μάλιστα ότι έχουμε ήδη καθυστερήσει, καθόσον οι πρώτες συζητήσεις για την τροποποίησή του έχουν ξεκινήσει από την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Αυτή τη στιγμή στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με μία ομάδα έγκριτων νομικών που εκπροσωπούν όλους τους φορείς που συμπράττουν στην απονομή της Δικαιοσύνης, έχοντας λάβει υπόψη αντικειμενικά κριτήρια και τις προτάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, επεξεργάζεται το σχέδιο νόμου αναμόρφωσης του Δικαστικού Χάρτη, ώστε να τεθεί σε διαβούλευση εντός του πρώτου τριμήνου του 2024. Αναλυτικότερα, η αναμόρφωση του Δικαστικού Χάρτη αναλύεται σε τρεις πυλώνες.
Κατ’ αρχάς, εξετάζουμε την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, ώστε πλέον να αποφευχθεί το δικαστικό παράδοξο των δύο δικαστηρίων (Ειρηνοδικείων και Πρωτοδικείων) που δικάζουν υποθέσεις πρώτου βαθμού, ενίοτε μάλιστα όμοιες με την ίδια δικονομία και την ίδια χωρική αρμοδιότητα. Σκεφτείτε, μία διαφορά από αυτοκινητικό ατύχημα ύψους έως 20.000 ευρώ να δικάζεται από ειρηνοδίκη και η ίδια διαφορά ύψους 20.010 ευρώ να δικάζεται από πρωτοδίκη.
Με τον τρόπο αυτό, θα αναβαθμιστεί ο ρόλος των ειρηνοδικών και θα δημιουργηθεί ένα ενιαίο δικαστικό περιβάλλον στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, αντιμετωπίζοντας πιο αποτελεσματικά και τα προβλήματα αναφορικά με τη χρέωση των υποθέσεων σε κάθε δικαστή. Οι ειρηνοδίκες θα είναι πλέον δικαστές πρώτου βαθμού. Βεβαίως, λαμβάνουμε πρόνοιες για την επιμόρφωσή τους, ώστε να αποκτήσουν σταδιακά την απαραίτητη γνώση για να δικάζουν υποθέσεις με τις οποίες έως σήμερα δεν έχουν ενδεχομένως επαρκή εξοικείωση.
Κρίνεται, ακόμη, αναγκαίο να προβούμε σε παρεμβάσεις, οι οποίες αφορούν την ορθολογικότερη αξιοποίηση του έμψυχου δυναμικού που υπηρετεί στη Δικαιοσύνη, με αναλογική κατανομή ανθρώπινων πόρων στο πλαίσιο της χωροταξικής κατανομής των δικαστικών σχηματισμών, με πρόσθετη μέριμνα για την ευχερέστερη πρόσβαση των πολιτών, ιδίως των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, στη Δικαιοσύνη. Στο πλαίσιο αυτό, με τον νέο χωροταξικό σχεδιασμό, οι υφιστάμενες υποδομές των Δικαστηρίων θα διατηρηθούν και θα αξιοποιηθούν ως έχουν, ενώ αναμένεται να υπάρξει αποσυμφόρηση των μεγάλων δικαστηρίων. Παράλληλα, η εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών άσκησης εργασιών και η συμφωνία αναβάθμισης των κτιριακών υποδομών της χώρας αποτελεί τον πρωτεύοντα στόχο μας, όπως αποδεικνύεται και από την υπογραφή του οριστικού συμβολαίου για την ανέγερση και αγορά από το Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων (ΤΑΧΔΙΚ) του νέου Δικαστικού Μεγάρου του Πειραιά.
Τέλος, εξετάζουμε το διαχωρισμό των δικαιοδοτικών και υπηρεσιακών καθηκόντων των προϊστάμενων δικαστών από τις λοιπές αρμοδιότητες τους, όπως προμήθειες, επισκευές/συντήρηση δικαστικών κτιρίων, που θα ανατίθενται σε τρίτα πρόσωπα συμβεβλημένα με το ΤΑΧΔΙΚ, χωρίς βεβαίως να θίγονται οι θεμελιώδεις διατάξεις περί του αυτοδιοίκητου των δικαστηρίων. Οι καινοτόμες αυτές αλλαγές, που θα επιφέρει η αναμόρφωση του Δικαστικού Χάρτη της χώρας, θα δημιουργήσουν μια εντελώς διαφορετική δικαιική πραγματικότητα, ενώ θα συμβάλουν ουσιωδώς στην επιτάχυνση των ρυθμών απονομής της Δικαιοσύνης, αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη κάθε Έλληνα πολίτη στον θεσμό και αντιμετωπίζοντας με μακροπρόθεσμη στόχευση το χρόνιο ζήτημα της καθυστέρησης της έκδοσης δικαστικών αποφάσεων.
Ιωάννης Μπούγας
Υφυπουργός Δικαιοσύνης
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Απογευματινή - Κυριακάτικη Έκδοση, στις 06 Ιανουαρίου 2024.